Diyabetik Hastalarda Metabolik Kontrol Durumu Ve Etkileyen Faktörler

Amaç: Bu çalışma Kayseri il merkezindeki birinci basamak sağlık kuruluşlarına başvuran diyabetik hastalarda metabolik kontrol durumu ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Herhangi bir nedenle sağlık ocağına başvuran, kendisinde altı ay ve daha fazla süredir diyabet olduğunu ifade eden, 30 yaş ve üzeri 294 birey araştırma kapsamına alındı. Araştırmada, hastaların sosyodemografik ve diyabetle ilgili özellikleri hakkında 53 soru içeren anket uygulandı. Ayrıca tüm diyabetli hastaların HbA1c ölçümleri yapıldı. HbA1c değerleri, <6.5 “iyi”, 6.5-7.5 “sınırda”, >7.5 “kötü” olarak gruplandırıldı. Diyabetli hastaların metabolik kontrol durumu ile çeşitli özellikleri karşılaştırıldı.

Bulgular: Araştırma grubunda kadın–erkek dağılımı eşit, yaş ortalaması 57.6±9.7 yıldır. Diyabetli bireylerin ortalama diyabet süresinin 6.8±6.2 yıl olduğu, %5.1’inin sadece diyet yaptığı, %63.6’sının sadece oral antidiyabetik kullandığı, %11.2’sinin sadece insülin kullandığı, üçte birinin (%33.3) evde kan şekeri ölçümü yaptığı, %56.5’inin diyabet nedeniyle diyet yaptığı ve bunların %23.5’inin diyete tam olarak uydukları belirlendi. HbA1c değerleri ortalaması 7.79 ± 1.69 bulundu. Diyabetli bireylerin %45.9’unun metabolik kontrolü kötü, %29.3’ünün sınırda, %24.8’inin iyi olarak değerlendirildi. Metabolik kontrol düzeyi açısından erkek ve kadınlar arasında önemli bir fark bulunamadı. Yaş arttıkça metabolik kontrolü iyi olanların oranı anlamlı şekilde azalmakta iken, öğrenim düzeyi yükseldikçe  bu oran anlamlı olarak artmaktadır (p<0.05). Diyabet süresi uzadıkça metabolik kontrolü iyi olanların oranı anlamlı şekilde azalmaktadır (p<0.001). İnsülin kullananların diğer tedavi yöntemlerini kullananlara göre metabolik kontrolü daha kötüdür. Beden kitle indeksi, diyet ve egzersiz yapma durumunun metabolik kontrole önemli bir etkisi bulunmamıştır.

Sonuç: Diyabetli bireylerin HbA1c değerlerine göre metabolik kontrol düzeyleri genel olarak kötüdür. Diyabetli bireylerde metabolik kontrolü etkileyen çok sayıda tıbbi ve sosyal faktör olup, hem hastalar hem de sağlık personeli bu konuya gereken önemi vermelidir.

Anahtar kelimeler: Diyabet, HbA1c, metabolik kontrol