Gaziantep Il Merkezinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kalitesi Ve Etkileyen Faktörler

Giriş ve Amaç

Yaşam kalitesi, mutlu olma ve yaşamdan hoşnut olmayı içeren, genel anlamda “iyi olma durumu” olarak kullanılan bir terimdir. Gelişmekte olan ülkeler arasında yer alan Türkiye’de 65 yaş ve üstü nüfus toplam nüfusun %7’sine ulaşmış ve ülke yaşlı toplum kategorisine girmiştir.  Bu çalışmada Gaziantep il merkezinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesinin ve etkileyen faktörlerin saptanması amaçlanmıştır.

Gereç ve Yöntem

Araştırma kesitsel tiptedir. Araştırmanın evrenini Gaziantep ili Şehitkamil ve Şahinbey ilçelerinde yaşayan 65 yaş üstü yaşlılar oluşturmaktadır. Nüfusa dayalı orantılı küme örnekleme yöntemiyle seçilen altmış kümede, her kümeden ortalama on olmak üzere toplam 632 yaşlı birey ile Aralık 2007–Mayıs 2008 tarihleri arasında yüzyüze görüşülmüştür. Veri toplamada kullanılan yaşam kalitesi ölçeği, altı alandan oluşan Dünya Sağlık Örgütü yaşam kalitesi yaşlı modülü (WHOQOL-OLD) Türkçe sürümüdür. Toplam puan yüz üzerinden, alan puanları on altı üzerinden hesaplanmıştır. Kırk yaşlıyla yüzyüze görüşme yapılamadığından bu çalışmada 592 yaşlının verileri sunulmuştur.  Veri analizi SPSS-16.0 programıyla yapılmıştır. Analizlerde Mann-Whiney U ve Kruskall Wallis testleri kullanılmıştır.

Bulgular

Araştırma kapsamına giren yaşlıların %45.9’u erkek, %54.1’i kadındır. Yaşlıların %63.9’u 65-74 yaş, %29.7’si 75-84 yaş, %6.4’ü 85 ve üzeri yaş grubundadır. Yaşlıların  %58.1’i okur yazar değil, %11.2’si ilkokul mezunudur. Yaşlıların çoğunluğu eş veya çocuklarıyla, %12.9’u yalnız yaşamaktadır.. Yaşam kalitesi ortalama puanı 55.8±0.5 olarak bulunmuştur. Yaşam kalitesi alanları olan duyusal yetiler, otonomi, geçmiş, bugün ve geleceğe ait aktiviteleri, sosyal katılım, ölüm ve ölmek ile yakınlık  ortalama panları sırasıyla, 11.5±0.1, 9.0±0.1, 8.1±0.1, 5.9±0.1, 11.9 ±0.1 ve 9.4±0.1’ dir. Yaşam kalitesi erkeklerde (59.0±0.7), 65-74 yaş grubunda (57.4±0.6), orta ve üzeri okul mezunlarında (68.5±1.7),  kentsel alanda yaşayanlarda (56.1±0.5), gelir düzeyini iyi olarak değerlendirenlerde (62.4±0.8), kendine ait tapulu malı olanlarda (57.6±0.5), eşiyle yaşayanlarda (59.1±0.7) anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0.05).

Sonuç

Gaziantep il merkezinde yaşayan yaşlıların yaşam kalitesi ortalama puanı yüz üzerinden 55’dir. Yaşam kalitesi gelişmiş ülkelere göre düşük düzeydedir, Türkiye’de bildirilen değerlerle uyumludur.

Anahtar Sözcükler: yaşlılık, yaşam kalitesi, yaşam belirleyicileri